پيك ديروز و رشد امروز

چهار سال دیگر، «رشد دانش‌آموز» (پیک دانش‌آموز)، قدیمی‌ترین مجلة رشد در خانوادة مجلات رشد، 50 ساله می‌شود. این در حالی است که قدمت و ماندگاری هر نشریه، بیانگر تطبیق محتوا و ساختار و فرم آن با نیازها و علاقه‌های مخاطبان و توانایی سازگاری با شرایط متحول اجتماعی، فرهنگی، اقتصادی و سیاسی جامعه است.

مجموعة 32 عنوان مجلات رشد (کودک، نوآموز، دانش‌آموز، نوجوان، جوان، برهانی راهنمایی، برهان متوسطه، معلم، آموزش ابتدایی، آموزش راهنمایی، مدرسه فردا، مدیریت مدرسه، تکنولوژی آموزشی، آموزش پیش‌دبستانی، تاریخ، جغرافیا، معارف اسلامی، قرآن، علوم اجتماعی، مشاور مدرسه، هنر، تربیت بدنی، زمین‌شناسی، زیست‌شناسی، فیزیک، شیمی، ریاضی، فنی‌وحرفه‌ای، زبان و ادب فارسی، زبان انگلیسی، جوانه و سال‌نامة رشد)، با گسترة مخاطبان متنوع در سراسر ایران، از کودکان پیش‌دبستانی تا مدیران، معلمان مشاوران، مربیان، والدین، دانشجویان تربیت‌معلم و کارشناسان آموزش‌وپرورش و با شمارگان بیش از 35 میلیون نسخه در سال، در حوزه‌های گوناگون علوم انسانی، علوم پایه و فنی‌وحرفه‌ای، یکی از بنگاه‌های معتبر و ارزشمند مطبوعاتی ایران و از سرمایه‌های فرهنگی- آموزشی آن به‌شمار می‌رود.

در چند دهة گذشته، صدها و هزاران مدیر فرهنگی، سردبیر و پدیدآورنده (نویسنده، مترجم، پژوهشگر، ویراستار، تصویرگر، طراح  گرافیک، ناظر چاپ و ...) در بخش‌های ادبی، هنری، علمی، پژوهشی، فنی، اجرایی و ...، در تولید محتوای فرهنگی، تولید فنی و هنری، تولید چاپی، صحافی و توزیع، نیازسنجی و نظرسنجی و ...، در مجموعة دفتر انتشارات کمک‌آموزشی «سازمان پژوهش و برنامه‌ریزی آموزشی» وزارت آموزش‌وپرورش، ایفای نقش کرده‌اند.

وظیفة اخلاقی ماست که مراتب قدرشناسی صادقانة خود را به همة آنان ابراز کنیم که در طراحی و ترسیم دنیایی غنی‌تر، زیباتر، خلاق‌تر، معنوی‌تر و علمی‌تر برای مخاطبان خود کوشیده‌اند. به‌طور قطع، میلیون‌ها خوانندة پیک دیروز و رشد امروز، بر این باور و احساس، صحه خواهند گذاشت؛ اما آنچه در این یادداشت کوتاه مایلم بر آن تأکید کنم، پیچیدگی خاص دنیای امروز و وضعیت ملتهب روان‌شناختی و جامعه‌شناختی مخاطبان نشریات است و البته حساسیت و صعوبت کار مدیران و سردبیران و پدیدآورندگان آن.

حضور جدی رسانه‌های متنوع با قابلیت‌های جذاب و اثرگذاری فراوان که عرصه را برای حضور رسانه‌های نوشتاری و مجلات تنگ کرده است، هیاهوی کاذب و غیرکاذب زندگی ماشینی و مدرنسیم و دنیای دیجیتال، واقعیت «جهانی‌شدن» و آثار مثبت و منفی آن در قلمروهای فرهنگ، اقتصاد، سیاست، ارتباطات و ...، وضعیت نامطلوب آموزش در کشور، به‌ویژه در دورة متوسطه و پیش‌دانشگاهی و بلعیده شدن همة اندیشه و ذوق جوانان در باتلاق کنکور، حضور آلوده کنندگان فضای فرهنگ و آموزش که به‌طور عمده جهت‌گیری تجاری دارند و با ترویج سطحی‌انگاری و آموزش تزریقی، ضمن تغییر ذائقة فرهنگی خانواده‌ها، کودکان و نوجوانان را از یادگیری عمیق، شیرین، خلاق، گروهی و زندگی‌مدار باز می‌دارند. نگرش غیرعلمی و ضعف مدیریت برخی مدیران و کارشناسان حوزة فرهنگ، آموزش، اقتصاد و ارتباطات به پدیده‌های اجتماعی، فرهنگی، آموزشی، اقتصادی و ...، وجود تلقی‌های تنگ‌نظرانه و غیرمتعارف و غیرعقلانی و زیان‌بار و دور شدن مخاطبان از ارزش‌ها و هنجارهای واقعی (بحران هویت)، تنگناها و محدودیت‌های مالی و وجود فشارهای اقتصادی به کالبد نحیف رسانه‌های نوشتاری و کاهش افراد کیفی در این حوزه، عدم هم‌سویی همة رسانه‌ها (نوشتاری و غیرنوشتاری) در چارچوب یک نقشة مفهومی هم‌گرا و مکمل، ضعف سواد علمی، پژوهشی و دیجیتالی و عدم دست‌رسی به تجربه‌ها و یافته‌های نظری بنگاه‌های مطبوعاتی پیشرفته در جهان، همه و همه، شرایط را برای برنامه‌ریزی جامع، مهندسی و تولید مطلوب و ارتقای مستمر نشریات، سخت و طاقت‌فرسا کرده است.

در کنار این واقعیت‌های قابل اعتنا که باید در جای خود، به بررسی موشکافانه و شناخت دلیل‌های پیدایش آن و البته درک عوامل رفع و کاهش آن پرداخته شود- عرصة تولید نشریات یکی از شوق‌انگیزترین و زیباترین عرصه‌های حرفه‌ای و شغلی است.

در خانوادة بزرگ دفتر انتشارات کمک‌آموزشی، تقریباً هر دو روز، جشن تولد یک مجلة جدید برگزار می‌شود و این شوق تولد نو، همة مرارت‌ها و خستگی‌ها و محدودیت‌ها را می‌زداید و رنگین‌کمان امید به آینده را در آسمان دل‌ها می‌نشاند.